پنل پیامک پیام رسون ویژه خیاطی ها

موزه هنرهای زیبای اودسا، یک قصر ستون‌‌دار متعلق به اوایل قرن نوزدهم، تقریبا خالی است. در اوایل جنگ روسیه علیه اوکراین، کارکنان آن بیش از ۱۲هزار اثر هنری را برای نگهداری ایمن از موزه برداشتند و به جایی دیگر منتقل کردند. یک پرتره بزرگ باقی ماند که کاترین کبیر، ملکه روسیه و بنیان‌گذار اودسا را به‌عنوان یک الهه عادل و پیروز نشان می‌داد. این ملکه که از پایین در نقاشی دیمیتری لویتزکی دیده می‌‌شود، چهره‌‌ای سر به فلک کشیده در لباسی رنگ روشن با ردیف‌هایی از طلا است. کشتی‌‌های پشت سر او نماد پیروزی روسیه بر ترک‌‌های عثمانی در سال۱۷۹۲ هستند. «گرا گرودف»، متصدی این موزه گفت: «او کتاب درسی تبلیغات امپراتوری روسیه است. نقاشی برای جابه‌جایی بیش از حد بزرگ است و علاوه بر این، ترک آن نشان می‌‌دهد که ما به اشغالگران روسی اهمیتی نمی‌‌دهیم.»

«راجر کوهن» در گزارش ۱۹اوت برای نیویورک‌تایمز نوشت، تصمیم به ماندن پرتره کاترین در انزوا در اولین اتاق دربسته موزه، نشان‌دهنده حیله گری اودسایی‌ها است: ملکه‌ای که در کنج تنهایی در حال تامل درباره چگونگی خشونت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه است که خود را به تزار تشبیه می‌کند و باعث شده است جمعیت عمدتا روسی‌زبان این بندر دریای سیاه که توسط او [کاترین] در سال ۱۷۹۴ به‌عنوان مجرای مورد علاقه مسکو از استپ به مدیترانه تاسیس شد، از روسیه بیگانه شوند. اودسا (به‌عنوان بندر غلات جهان، شهر آمیختگی خلاقانه، کلان‌شهر زخم‌خورده در تاریخ یهودیان)، جایزه بزرگی در جنگ و دغدغه‌ای شخصی برای پوتین است. رئیس‌جمهور روسیه در یک سخنرانی سه روز قبل از صدور دستور حمله به اوکراین، اودسا را با تاکید خاصی متمایز کرد و قصد خود را برای دستگیری «جنایتکاران» در آنجا و «کشاندن آنها به محکمه» را آشکار کرد.

پوتین در ابتدای جنگ معتقد بود که می‌تواند سر دولت اوکراین را قطع و کی‌یف را تصرف کند؛ اما متوجه شد که اوکراین کشوری است که آماده مبارزه برای ملت شدنی است که او [پوتین] مانع‌ ‌آن شده بود. ازآنجاکه تمرکز جنگ به جنوب اوکراین تغییر می‌کند، پوتین می‌داند که سرنوشت اودسا به دسترسی اوکراین به دریا و تا حدی دسترسی جهان به غذا بستگی دارد. بدون این شهر، اوکراین به وضعیتی محصور در خشکی تبدیل می‌شود. «فرانسوا دلاتر»، دبیر کل وزارت خارجه فرانسه گفت: «از نظر من اودسا کلید اصلی است. از نظر نظامی، اینجا ارزشمندترین هدف است. اگر شما آن را کنترل کنید، دریای سیاه را کنترل می‌کنید.» برای سه هفته تابستانی، زمانی که بمباران روسیه در منطقه وسیع‌‌تر اودسا شدت می‌‌گرفت، به صدای کودکان و صدای جیرجیر تاب‌‌ها در میدان قدیمی بازار گوش می‌‌دادم. در آنجا درباره مجسمه یک رهبر قزاق تامل می‌کردم؛ چهره‌ای نمادین از تاریخ درهم پیچیده اوکراین و روسیه. من با صدای آژیرهای هشدار‌دهنده حمله قریب‌الوقوع زندگی کردم. گهگاه صدای انفجارها را می‌شنیدم، به سمت شرق به سوی جبهه می‌رفتم و به سرنوشتی فکر می کردم که جنگ برادرکشانه برای این شهر تاریخی از «جشن» و «قحطی» رقم می‌زند.

تقریبا شش ماه از جنگ می‌گذرد، اودسا، مقاومت می‌کند و سر خم نکرده است. در خیابان‌‌های پهن درخت‌‌کاری شده‌‌اش- که مملو از شکوفه‌های نمدار است- جایی که گربه‌های ولگرد آزادانه می‌روند و می‌آیند و نور طلایی چراغ ساختمان‌ها را روشن کرده، ظاهری از زندگی روزمره بازگشته است. رستوران‌‌ها و تئاتر معروف اپرا که در سال۱۸۱۰ تاسیس شد، بازگشایی شده‌‌اند. مردم در خیابان زیبای «دریباسیوسکایا» جرعه جرعه قهوه می‌نوشند. اما ناراحتی موذیانه‌ای در زیر این خوشی‌های ظاهری نهفته است. جنگ نزدیک است، خط مقدم جنگ بیش از ۸۰مایل به سمت شرق نیست.

کیسه های شن از سواحل متروک شهر و موانع ضد تانک «جوجه تیغی»، موانعی را در بسیاری از بلوک‌های شهر تشکیل می‌دهند. گشت‌های شبانه ساعت ۱۱شب مقررات منع رفت و آمد را اجرا می‌کنند. «اولگا تیهانی» یک نماینده بیمه می‌گوید: «شما می‌‌خوابید اما نمی‌‌دانید که آیا بیدار می‌‌شوید یا نه؟» اودسا هسته اصلی جنگ است نه تنها به این دلیل که کلید دریای سیاه را در دست دارد، بلکه به این دلیل که نبرد بین هویت روسی و اوکراینی - گذشته امپراتوری و آینده دموکراتیک، یک نظام بسته و یک نظام متصل به جهان - در آن به‌شدت نقش دارد. این شهری است که نماد تمام چیزی است که پوتین می‌خواهد در اوکراین نابود کند. اهالی اودسا به آینه می‌نگرند، چهره‌ای شبیه چهره خود را می‌بینند که به زبان روسی صحبت می‌کند و در بیشتر تاریخ خود اشتراک نظر دارند؛ با این حال، این چهره اکنون متعلق به غریبه‌ای است که قصد کشتن آنها را دارد. آنها در حالت شوک زندگی می‌کنند.

«آنتون ترویانوسکی»، «مارک سانتورا» و «دن بیلفسکی» هم در گزارش ۲۰اوت در نیویورک تایمز نوشتند، با گذشت نزدیک به شش‌ماه از جنگ در اوکراین، کرملین همچنان از حمله خود به‌عنوان «عملیات نظامی ویژه» یاد می‌‌کند و در عین حال تلاش می‌‌کند تا حس عادی بودن را در داخل کشور حفظ کند؛ اما مجموعه‌ای از حملات اوکراین در کریمه (شبه‌جزیره‌ای واقع در دریای سیاه که ولادیمیر پوتین در سال۲۰۱۴ به‌طور غیرقانونی از اوکراین جدا و ضمیمه خاک روسیه کرد) این روایت را خنثی می‌کند. با افزایش حملات اوکراین در این قلمرو مهم استراتژیک و نمادین [کریمه]، آسیب‌های ناشی از این حملات شروع به اعمال فشار سیاسی داخلی بر کرملین کرده است و انتقادات و بحث‌هایی درباره جنگ به‌طور فزاینده ای در رسانه های اجتماعی منتشر می‌شود. این بحث‌ها تاکید می‌کند که آنچه دولت روسیه آن را خاک یا قلمرو روسیه می‌داند، دیگر امن نیست.

روز شنبه، یک پهپاد به مقر ناوگان دریای سیاه روسیه در کریمه برخورد کرد و دود بر فراز شهر بندری سواستوپل پخش شد. فرماندار روس این منطقه گفت: نیروهای روسیه نیز به‌طور جداگانه در غرب کریمه به سمت اهداف ناشناس شلیک کردند. مقامات محلی روسیه، اوکراین را مسوول حمله هواپیماهای بدون سرنشین دانسته و با متهم کردن این کشور از ساکنان و ساحل‌‌نشینان خواستند که وحشت نکنند. مقام های روس در عین حال تاکید کردند که هیچ آسیبی رخ نداده و پدافند هوایی روسیه به درستی عمل می‌‌کند؛ اما با انتشار تصاویر آتش‌‌ ضدهوایی در آسمان آبی کریمه در رسانه‌های اجتماعی، واقعیت درونی جنگ برای روس‌‌ها بیشتر و بیشتر آشکار می‌‌شود؛ بسیاری از آنها پشت خط کرملین جمع شده‌‌اند و در رسانه‌های دولتی هم سر و صدا به راه انداخته‌اند که «عملیات ویژه نظامی» برای نجات اوکراین از سلطه نازی‌ها به آرامی و طبق برنامه پیش می‌رود.

«آندری کورتونوف»، مدیر کل شورای امور بین الملل روسیه که یک سازمان تحقیقاتی نزدیک به دولت روسیه است، در یک مصاحبه تلفنی گفت: «مردم احساس می‌کنند که جنگ دارد به سراغشان می‌آید. من فکر می‌کنم این مساله‌ای جدی است.» اوکراین درگیر عملیاتی برای هدف قرار دادن نیروهای روسیه در شبه جزیره کریمه است. به نظر می‌رسد حملات در کریمه به‌طور جدی در ۹اوت با حمله به پایگاه هوایی «ساکی» که در آن هشت جت جنگنده منهدم شد، آغاز شده است. ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز شنبه در سخنرانی شبانه خود خطاب به ملت گفت: «به معنای واقعی کلمه می‌توان در هوای کریمه این احساس را داشت که اشغال آنجا موقتی است و اوکراین در حال بازگشت است.»

کورتونوف گفت که کرملین احتمالا حملات اوکراین را نه به‌عنوان «تهدید نظامی» بلکه به عنوان «حملاتی آزاردهنده» می‌نگرد که نشان‌دهنده توانایی اوکراین برای تهدید جان روس‌ها در اعماق خط مقدم است. اما هنوز مشخص نیست که پوتین چگونه به این حملات پاسخ خواهد داد (و اینکه ایا اصلا پاسخ خواهد داد یا خیر) آن هم در شرایطی که مفسران طرفدار کرملین خواستار حملات تلافی‌جویانه شدند. روسیه همچنان برتری نظامی خود را حفظ کرده و حملات اخیر در کریمه به دستاوردهای ارضی برای اوکراین منجر نشده است. اما با این وجود به نظر می‌رسد که حملات اوکراین ضربه‌ای روانی به روسیه وارد کرده و تصور قبلی از شکست‌ناپذیری روسیه را در شبه‌جزیره‌ای که تاثیری قوی بر روان روسیه دارد، تضعیف کرده است. کریمه بیش از یک پایگاه نظامی مهم است.

کریمه به‌عنوان استراحتگاهی پرآفتاب و آوردگاهی برای حمله روسیه به اوکراین، طنین نمادین خاصی برای پوتین دارد. رئیس‌جمهور روسیه کریمه را «سرزمین مقدس روسیه» می‌نامد. کریمه جایی است که تزارها و روسای دفتر سیاسی حزب کمونیست برای تعطیلات به آنجا می‌رفتند. کریمه به‌عنوان محل استقرار ناوگان دریای سیاه روسیه، به این کشور کمک می‌کند تا بر دریا کنترل داشته باشد؛ از جمله محاصره دریایی که اقتصاد اوکراین را به ورطه فلج شدگی کشانده است. در شبکه اجتماعی تلگرام، «ولادیمیر سولوویوف» یکی از مشهورترین مجریان تلویزیون دولتی روسیه، پستی را به اشتراک گذاشت که در آن حملات در کریمه و مناطق روسیه در نزدیکی مرز اوکراین را «نوعی سوررئالیسم» توصیف کرد.

آشنایی با قفل پیامک با پیام رسون

چهار روز پس از تحویل پاسخ جمهوری اسلامی ایران به متن نهایی انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تهران هنوز پاسخی از سوی این اتحادیه به عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام و ایالات متحده دریافت نکرده است. در چند روز اخیر در حالی مقام‌های اروپایی و امریکایی مدعی کار روی متن حاوی اصلاحات تهران شده‌اند که پیش از این انریکه مورا ادعا کرده بود متن ارایه شده توسط او نهایی است و خبری از دور جدید مذاکراتی درباره متن نخواهد بود. با این همه زمانی که هیات مذاکره‌کننده ایران پاسخ به متن را شامگاه دوشنبه با تعدادی اصلاحات بازگرداند کار روی درخواست‌های ایران در قالب همان متن آغاز شد. صبح روز جمعه برخی خبرنگاران رسانه‌های امریکایی به نقل از منابع آگاه ادعا کردند که پاسخ اتحادیه اروپا و ایالات متحده تا صبح روز شنبه به تهران ارسال خواهد شد. 

به گزارش «اعتماد»، در چند روز گذشته و با پررنگ‌تر شدن احتمال حصول توافق احیای برجام، برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره متن توافق منتشر شده که صدای مخالفان احیای برجام در ایالات متحده به خصوص در میان سناتورهای امریکایی و مقام‌های اسراییلی در تل‌آویو را بلند کرد و با پاسخ شورای امنیت ملی دولت امریکا هم روبه‌رو شده است. مقام‌های دولتی رژیم اسراییل با طرح این ادعا که دولت جو بایدن به منظور احیای توافق هسته‌ای امتیازهای بسیاری به ایران داده خواهان توقف مذاکرات شدند. پس از این اتفاق، شورای امنیت ملی امریکا گمانه‌زنی‌ها و پیشنهادهای اسراییل مبنی بر ارایه امتیازات بیش از حد از سوی ایالات متحده را رد کرد. «آدرین واتسون»، سخنگوی این شورا گفت: گزارش‌ها مبنی بر اینکه ما امتیازات جدیدی را برای ایران به عنوان بخشی از ورود مجدد به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ پذیرفته‌ایم یا در حال بررسی آن هستیم، کاملا نادرست است.ما از همان ابتدا رویکردی سنجیده و اصولی برای این مذاکرات اتخاذ کرده‌ایم. اگر ایران آماده پایبندی به تعهداتش ذیل توافق ۲۰۱۵ است، ما نیز آماده انجام همین کار هستیم. ما نظرات ایران در مورد متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپا را از طریق این اتحادیه دریافت کرده‌ایم و در حال بررسی آن هستیم. ارتباط ما با اتحادیه اروپا خصوصی است. در طول این فرآیند به‌طور منظم با آنها در تماس بوده‌ایم.

در حالی که در 48 ساعت اخیر رسانه‌های امریکایی دو بازی همزمان مقصرنمایی ایران در عدم حصول توافق و امتیازهای بیش از حد واشنگتن به تهران را پیش برده‌اند، یک مقام آگاه به روند مذاکرات در این باره به «اعتماد» می‌گوید: ایران در پاسخ به متن مورا هیچ خواسته تازه‌ای را مطرح نکرده است. حتی گمانه‌زنی‌هایی که درباره درخواست دریافت غرامت هم مطرح شده درست نیست و در این بازه زمانی در دستور کار هیات مذاکره‌کننده قرار ندارد. تهران تنها برای چند موضوع باقیمانده محدود راهکارهایی ارایه کرده که بخشی از این راهکارها پیش‌تر از سوی طرف مقابل نیز مورد حمایت قرار گرفته بود. در چنین شرایطی متهم کردن تهران به بن‌بست‌سازی در مسیر احیای برجام هیچ مبنای دقیق و درستی ندارد. 
این منبع آگاه در پاسخ به این پرسش که آیا مطالبه‌های تهران فراتر از برجام محسوب می‌شوند به «اعتماد» می‌گوید: آنچه تاکنون در پیش‌نویس توافق به دست ‌آمده از جمله رفع تحریم‌ها، حفظ دستاوردهای هسته‌ای، تضمین‌ها و راستی‌آزمایی همه مبتنی بر حقوق مصرح جمهوری اسلامی ایران در توافق سال 2015 و تجربیات حاصله از عملکرد امریکاست. 

به گزارش «اعتماد» در حالی که تهران منتظر پاسخ تجمیع شده اروپا و امریکا به متن پیشنهادی است رایزنی‌ها در مسیر تسهیل اجرای احیای برجام در مسیر موازی مسقط - واشنگتن، مسقط -تهران ادامه دارد. در همین راستا روز پنجشنبه خبری مبنی بر تماس تلفنی حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و «بدر البوسعیدی»، وزیر امور خارجه سلطنت عمان منتشر شد. وزیر خارجه در این تماس تلفنی تاکید کرد که پس از دریافت نظرات امریکا، در صورت حصول اطمینان از انتفاع اقتصادی ایران از توافق و رعایت شدن خطوط قرمزمان، وارد مرحله جدیدی در وین خواهیم شد. تا در مورد همه ‌چیز توافق نشود، نمی‌توانیم با قطعیت از رسیدن به توافق خوب و پایدار سخن بگوییم.
بر اساس گزارش‌ها وزیر خارجه سلطنت عمان پس از این تماس تلفنی با راب مالی، رییس هیات مذاکره‌کننده امریکا هم تماس داشته و این مکالمه‌ها به سوژه‌ای برای پرسش از ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه امریکا تبدیل شد. پرایس در این باره به پاسخی کوتاه بسنده کرد و گفت: درباره عمان آنچه می‌توانم بگویم، این است که عمان نقش مهمی در گفت‌وگوها درباره بازگشت مشترک به تعهدات برجام و همچنین در مورد تلاش ما برای برگرداندن بازداشت‌شدگان امریکایی در ایران نقش مهمی ایفا کرده است. 
در حالی که عمان در ایران به عنوان واسطه‌ای برای تبادل پیام میان تهران و واشنگتن شناخته می‌شود در 16 ماه گذشته و همزمان با آغاز مذاکرات برای احیای برجام، عمان در دو زمینه کمک به آزادسازی اموال بلوکه شده ایران در خارج از کشور به خصوص کره جنوبی و تبادل زندانیان میان ایران و امریکا ایفای نقش کرده است. مسوولیتی که این چند روز با جدیت بیشتر دنبال می‌کند.

در تحولی موازی، روز جمعه وزارت خارجه کره جنوبی از گفت‌وگوهای تلفنی پشت سر هم معاون وزیر امور خارجه این کشور با «رابرت مالی» و «انریکه مورا» مذاکره‌کنندگان ارشد ایالات متحده و اتحادیه اروپا در مذاکرات احیای برجام خبر داد. به گزارش خبرگزاری «یونهاپ»، طبق بیانیه این وزارتخانه، «چو هیون دونگ» با رابرت مالی نماینده ویژه امریکا در امور ایران و انریکه مورا میانجی اتحادیه اروپا گفت‌وگوهای تلفنی جداگانه‌ای داشت تا در جریان جدیدترین پیشرفت مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) قرار بگیرد. طبق این گزارش، در این گفت‌وگوهای تلفنی، چو بر حمایت سئول از احیای برجام تاکید و ابراز امیدواری کرد که توافق بتواند به حل و فصل مسائل معلق کره جنوبی در ارتباط با ایران کمک کند. به گزارش «اعتماد»، معاون وزیر خارجه کره جنوبی پیش از این در یکی از تماس‌های تلفنی با علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران تاکید کرده بود که سئول در صورت احیای برجام قادر به پرداخت بدهی خود به تهران خواهد بود. برخی منابع بدهی کره جنوبی به ایران را قریب به 7 میلیارد دلار تخمین زده‌اند.  به گزارش «اعتماد»، در صورت احیای برجام، دو طرف وارد یک پروسه چند ماهه برای اجرای تعهدات می‌شوند. پروسه‌ای که نوعی زمانبندی توافق محسوب شده و بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای و البته نحوه اجرای برجام در سال 2015، چهار زمان اصلی را شامل خواهد شد: 

روز جمع‌بندی: در این روز وزرای خارجه پس از نهایی شدن متن آن را جمع‌بندی و متن بازگشت به برجام را امضا می‌کنند. 
روز تایید: 60 روز بعد از روز جمع‌بندی خواهد بود. در این 60 روز مجلس در ایران و کنگره در امریکا درباره پذیرش و اجرای توافق، مسوولیت‌های در اختیار را انجام خواهند داد. 
روز باز اجرا: 60 روز بعد از روز تایید است که اجرای برجام به‌طور کامل آغاز می‌شود. در این روز فرض بر این است که دو طرف پروسه‌های داخلی برای تایید متن نهایی اجرای برجام را پشت سر گذاشته‌اند و اعلام می‌کنند که مانعی برای ورود به پروسه اجرای برجام وجود ندارد. در این روز دو طرف در حوزه هسته‌ای و رفع تحریم به اجرای برخی تعهدات روی می‌آورند. 
روز تکمیل: 45 روز بعد از روز باز اجراست که در آن همه طرفین باید اجرای تعهدات خود را تکمیل کرده باشند.

چند ماه پیش بود که سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز سینما روایتی از خشونت، اذیت و آزار در محیط کار از سوی یک بازیگر سرشناس را منتشر کرد. بعد از این روایت، 800 سینماگر زن در بیانیه‌ای، با تأیید «خشونت سیستماتیک» علیه زنان در سینمای ایران، خواستار برخورد قانونی با متخلفان شدند. آنها در این بیانیه اعلام کردند: «هر فرد صاحب قدرت و شهرت در سازوکار سینمای ایران از موقعیت خود برای قلدری، تهدید، توهین، تحقیر و تعرض به زنان بهره‌برداری می‌کند. بی‌آنکه نهادهای قانونی، اصناف خانه سینما، سینماگران و منتقدان آنها را وادار به پاسخ‌گویی و پذیرش مسئولیت کارشان کنند». آنها تأکید داشتند: «در روایت‌هایی که از تجربه‌های دردناک زنان در سینمای ایران منتشر شده، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می‌گیرند، مطرح شده‌اند؛ از‌جمله «هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت‌زده»، «سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با به گروگان‌گرفتن حق کار یا دستمزد»، «اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی»، «تماس‌های بدنی ناخواسته»، «اصرار و اجبار به عمل جنسی» و در نهایت «خشونت جسمی و تجاوز». بعد از این بیانیه، زنان سینماگر کمیته‌ای پنج‌نفره تشکیل دادند. تا مطالبات این زنان را برای محیط کار امن پیگیری کنند و با کمک وکلا آیین‌نامه‌ای با عنوان منع خشونت جنسی و جنسیتی تهیه کردند. هانیه توسلی و غزاله معتمد در این گفت‌وگو به سؤالاتی درباره این بیانیه و آیین‌نامه منع خشونت پاسخ می‌دهند.

‌قبل از نوشتن این بیانیه؛ روایت‌هایی از اذیت و آزار زنان سینماگر در محیط کار منتشر شد، روایت‌هایی جسته‌و‌گریخته که عموما بدون نام منتشر می‌شد. با این‌همه چندی پیش خانم میرشمسی روایت خودش را مطرح کرد. برای ما بگویید چه شد که بعد از این روایت تصمیم گرفتید بیانیه صادر کنید و بعد از انتشار بیانیه چه اتفاقی افتاد؟

غزاله معتمد: به نظرم ضرورت دارد که درباره پیشینه این موضوع صحبت کنیم. قبل از این روایت هم اتفاقاتی افتاده بود، آدم‌ها حرف زده بودند، روایتشان را گفته بودند، شکایت هم کرده بودند. فکر می‌کنم اولین نفرات هم در صنف خود شما، یعنی «خبرنگاران» بودند که ویدئویی از خودشان منتشر کردند و راجع به این ماجرا حرف زدند. بعد از آن هم، کسانی در سینما شکایات و روایاتی را داشتند که منتشر هم شد. در حقیقت بستری برای نوشتن این بیانیه وجود داشت. قبل از بیانیه هم انتشار روایت سمیه میرشمسی بود که با اسم خودش در صفحه توییترش منتشر شد. سمیه میرشمسی خودش را در معرض قضاوت عموم، شکایت و توبیخ قرار داد. البته همین روایت سروصدای بسیاری هم ایجاد کرد، همان‌جا بود که احساس نیاز کردیم که یک فکری برای خودمان کنیم. این احساس نیاز ما را به سمت نوشتن یک بیانیه‌ای راجع به مطالبه و درخواست منع خشونت جنسیتی علیه زنان برد.
 
بعد از اینکه این بیانیه با مشورت وکیل، خشونت‌شناس و روان‌شناس نوشته شد، دست‌به‌دست چرخید و بسیاری از زنان آن را امضا کردند. همین‌طور‌که جلو رفتیم، سؤالاتی پیش می‌آمد و خودمان در یک چالش پاسخ‌گویی به همدیگر بودیم و طی همین مسیر از افراد متخصص مشورت می‌گرفتیم. این اتفاق در دلِ خودش رشد کرد و البته برای ما هم یک آموزش بود؛ یعنی می‌توانم به جرئت بگویم همه ما 800 نفر که این بیانیه را امضا کردیم و احتمالا مخاطبان‌مان، آنجایی نیستیم که در شروع بودیم. آگاهی و دانش بسیاری نسبت به این ماجرا پیدا کردیم. این یک اتفاق به نظر من اگر نگوییم بی‌نظیر، ولی کم‌نظیر بود. امیدواریم که این حرکت در اصناف و مشاغل دیگر هم بیفتد. به نظرم نشدنی نیست. با این‌همه 30 هزار امضا در کارزار جمع شد و این امضاها نشان می‌دهد چقدر احساس نیاز در این فضا وجود دارد. نمی‌توانم بگویم ما یک کار عجیبی کردیم. شاید ما واقعا همت کردیم تا صداهای شنیده‌نشده را کسی بشنود. نمی‌خواستیم این صداها یک جا رها شود؛ بنابراین پیشنهاد دادیم که آیین‌نامه منع خشونت علیه زنان نوشته و کمیته مستقل هم تشکیل شود.

‌‌‌همان‌طور‌که شما در صحبت‌هایتان اشاره کردید، موضوع محیط امن کاری یک مطالبه مهم زنان در همه صنوف است. برای ما بگویید اگر زنی قبل از این بیانیه و شکل‌گیری کمپین مورد تعرض قرار می‌گرفت، چه کار می‌کرد؟ آیا شکایتی در کار بود و از آن طرف رسیدگی خاصی انجام می‌شد؟

‌هانیه توسلی: تا جایی که من می‌دانم، خانه سینما یک شورای صیانت دارد و قاعدتا اگر کسی مشکل حادی برایش پیش می‌آمد، به آنجا مراجعه می‌کرد و شکایتش را مطرح می‌کرد ولی ما حس کردیم که این شورا خیلی کارایی ندارد؛ یعنی هر کسی هم که به آنجا شکایتی برده، کارش در مسیر درستی پیش نرفته است. آدم‌هایی که در شورا عضویت داشتند، خیلی متخصص این ماجرا نبودند. درست است که در کار خودشان، حرفه‌ای بودند ولی در این اتفاق مشخص که درمورد خشونت جنسی است، متخصص نبودند. مثلا ممکن است عضو این شورا، یک تهیه‌کننده، یک کارگردان یا آهنگ‌ساز خوبی بوده باشند اما کسی که در چنین شورایی عضو است، باید درخصوص چنین اتفاقاتی تخصص داشته باشد. من خیلی در جریان جزئیات این موضوع نیستم که چه کسانی شکایت کردند و چه کسانی نتیجه گرفتند یا نگرفتند ولی می‌دانم کسانی هم که شکایت کردند، خیلی به نتایج دلخواهی نرسیدند. چون یک حالت کدخدامنشی در شورا وجود دارد، مثلا می‌گویند حالا با هم صحبت کنید و با هم دوست باشید تا موضوع حل شود!

‌‌‌درباره شورای صیانت صحبت کردید. گویا این شورا را به رسمیت نمی‌شناسید. آیا دلیل خاصی دارد؟

هانیه توسلی: اعضای شورای صیانت در این حیطه تخصص ندارند و حتی یک زن هم در بین آنها نیست. یک‌سری قواعد وجود دارد که از سوی این شورا رعایت نمی‌شود. برای مثال، روان‌شناس‌هایی که در حیطه خشونت کار می‌کنند، این را می‌دانند، اگر کسی مورد خشونت جنسی قرار می‌گیرد، نباید او را با آزارگر روبه‌رو کنند و موقعیتی بغرنج و ترسناک برای قربانی است اما این اتفاق در شورای صیانت نمی‌افتاد.

غزاله معتمد: ما می‌گوییم این استادانی که در شورای صیانت حضور دارند که همه‌شان هم در فضای کاری خودشان استاد هستند، چه علم یا اجتهادی در حوزه خشونت‌شناسی و مشخصا خشونت جنسی و جنسیتی دارند؟ بر پایه و اساس چه چیزی این شورا شکل گرفت. هیچ زنی در این شورا وجود ندارد که حداقل کمی برایش ملموس باشد که داریم راجع به چه چیزی صحبت می‌کنیم. تمام حرف ما این است، این جرائم وجود دارد، خشونت جنسی و جنسیتی وجود دارد، مصداق‌های مختلفی هم دارد. من 20 سال در این فضا کار کردم، هانیه هم همین‌طور. بخش زیادی از چیزی که راجع به آن حرف می‌زنیم، تجربه زیسته ماست که به ما منتقل شده و با همدیگر راجع به آن حرف می‌زنیم. از سوی دیگر می‌بینیم و شاهد آن هستیم. ما می‌گوییم باید کمیته مستقلی تشکیل شود که افراد متخصص مثل وکیل، حقوق‌دان، روان‌شناس و خشونت‌شناس در آن وجود داشته باشد.

‌‌خیلی‌ها به روایت سمیه میرشمسی واکنش نشان دادند، با اینکه قبل از توییتش، زنان دیگری هم از اذیت و آزارهایی که دیده بودند، گفتند به نظر شما چرا این‌قدر این روایت دیده شد؟ آیا خانم میرشمسی قبل از اینکه توییتی بزند، این موضوع را به شورای صیانت یا خانه سینما اطلاع داده بود؟

هانیه توسلی: نمی‌دانم. این را باید از خودشان بپرسید اما اینکه آن‌قدر تأثیرگذار بوده و موج ایجاد کرد، به این دلیل بوده که با اسم خودش این روایت را بیان کرد. وقتی کسی روایتش را با اسم خودش می‌گذارد؛ یعنی دارد مسئولیتی را می‌پذیرد و اعلام می‌کند که من با نام خودم دارم، روایتم را بیان می‌کنم. این برایش مسئولیت ایجاد می‌کند.

غزاله معتمد: حتما خودش باید پاسخ دهد ولی جوابش احتمالا در همین جواب قبلی است که من به شما دادم. سال‌هاست خشونت علیه زنان اتفاق می‌افتد و زنان هم هیچ نتیجه درستی از شورای صیانت نمی‌گیرند، نهایتا آدم‌ها آسیب‌دیده‌تر از این شورا خارج می‌شوند. بعد از اینکه روایت سمیه منتشر شد، خیلی از همکارانش روی آن روایت تأیید خودشان را گذاشتند؛ کسانی که سر آن کار بودند، راجع به آن موضوع نوشتند. بچه‌هایی که من می‌شناسم به خود من گفتند که این اتفاق افتاده؛ یعنی می‌دانست که دارد چه کار می‌کند.

‌‌‌در حوزه کاری شما کدام صنف شرایط سخت‌تری دارند؟ زنان بازیگر یا عوامل پشت صحنه؟

غزاله معتمد: ما قائل به این هستیم که میزان رنج و خشونتی را که ممکن است به آدم‌ها وارد شود، دسته‌بندی و رده‌بندی نکنیم؛ یعنی هرگز نمی‌توانم بگویم در صنف ما خشونت بیشتر است یا در صنف بازیگران. اصلا این رنجی را که آدم‌ها طی خشونت جنسی و جنسیتی با خودشان حمل می‌کنند، قابل درجه‌بندی و رده‌بندی نیست. ما می‌توانیم از تجربه خودمان حرف بزنیم؛ از دیده‌ها و شنیده‌ها و آنچه در این 20 سال بر ما گذشته. به نظرم وقتی که شما یک زن جوان هستید و می‌خواهید کارتان را شروع کنید، این داستان‌ها - چیزی که ما داریم راجع به چتر خشونت جنسی و جنسیتی سخن می‌گوییم- بیشتر اتفاق می‌افتد. البته این به معنا نیست که من بعد از 20 سال کار‌کردن، دیگر در این چرخه خشونت نمی‌روم و تحت این خشونت قرار نمی‌گیرم. هرگز! اما زنان جوان، فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف هنری، وقتی می‌خواهند وارد سینما بشوند، در هر صنفی، در معرض خشونت هستند.

‌‌‌شاید به خاطر همین هم بوده که امضاکنندگان این بیانیه، بخشی نسل جوان بودند.

هانیه توسلی: نسل جدید جسارت بیشتری دارد، مطالبه بیشتری دارد و نسبت به نسل من جسورتر است. شاید نسل ما نسبت به نسلی که از ما بزرگ‌تر است، کمی جسورتر باشیم. همین الان هم ممکن است برای من باز این اتفاق بیفتد ولی بیشترین آسیبی که من از تجربه خشونت دیدم، دقیقا زمانی بود که اسمی به‌عنوان بازیگر نداشتم و کسی من را به‌عنوان «هانیه توسلی» بازیگر نمی‌شناخت. من دقیقا در آن زمان آسیب دیدم؛ همیشه کلاس‌های بازیگری یا بچه‌هایی که می‌روند تست می‌دهند، در معرض آسیب هستند. خودم وقتی یاد 20 سال پیش خودم می‌افتم، متوجه می‌شوم که در آن زمان خیلی از مسائل را نمی‌دانستم و تجربه‌ای نداشتم! الان این آگاهی کمک بسیاری می‌کند. آن‌موقع فکر می‌کردیم یک‌سری چیزها بدیهی است؛ من خودم نمی‌دانستم که مثلا اگر یکی به من یک متلک بگوید، این خشونت است. آزار هم می‌دیدم‌ اما نمی‌دانستم که باید چه کار کنم؟ می‌گفتم که خوب مرد است دیگر یا از تو بزرگ‌تر است! می‌خواهم بگویم یک‌سری چیزها هست که به بی‌تجربگی برمی‌گردد؛ یعنی آن بی‌تجربگی برای یک‌سری از بچه‌های کوچک و جوان باعث می‌شود در معرض خشونت بیشتری قرار بگیرند.

من چندین سال است کار کردم و گاهی وقت‌ها می‌گویم‌ فلانی آدم خوبی بود و با من خیلی محترم برخورد کرد. دستیار همان کار به من گفت: «آره، با تو محترم بود. چون تو یک بازیگر شناخته‌شده هستی، کاری به تو نداشته‌ ولی من می‌دانم که بازیگرهایی که تک‌سکانسی کار کردند یا دخترهایی که قرار بوده دو سکانس بازی کنند، مثل تو فکر نمی‌کنند و نمی‌گویند که این آدم چقدر محترم است. آنها آسیب دیدند». الان شاید خیلی‌ها جرئت نکنند که بخواهند من را آزار بدهند یا بی‌احترامی کنند‌ ولی برای دخترهای جوان متأسفانه این اتفاق یک مقدار بیشتر است.

‌‌‌پس شما هم تجربه آزار را داشتید.

هانیه توسلی: هر زنی تجربه آزار داشته است. سال‌ها پیش فیلم «عصر جمعه» را با خانم مونا زندی کار می‌کردم که درمورد تجاوز خانگی بود، آمار دقیق الان یادم نیست‌ اما هستند دخترهایی که در خانواده در معرض آزار و اذیت و تعرض قرار می‌گیرند. منظورم فقط تجاوز نیست‌ بلکه تعرض و خشونت به هر شکلی. خوب! همه‌مان مورد تعرض قرار گرفته‌ایم. من می‌توانم اعلام کنم که در بدو ورودم در محیط کار به‌شدت مورد تعرض و خشونت قرار گرفتم.

‌‌‌مسئله این است تا زنان می‌گویند مورد تعرض یا اذیت و آزار قرار گرفته‌اند، خیلی‌ها می‌گویند حتما تجاوز شده است. اما تعرض مفهوم گسترده‌تری دارد.

غزاله معتمد: به این علت که در قانون و عرف ما خشونت جنسی و جنسیتی فقط به این معنا (تجاوز) تعریف شده است. تعریف چتر خشونت جنسی و جنسیتی در آیین‌نامه کاملا دقیق نوشته شده است. ما افراد را به آیین‌نامه، اساسنامه و کمیته مستقل ارجاع می‌دهیم. این آیین‌نامه از سوی یک گروه از وکلا و حقوق‌دان‌ها نوشته شده است. کمیته مستقلی هم که به شکایت رسیدگی می‌کند، در این زمینه تخصص دارد. از این طریق، راه‌های سوءاستفاده را مسدود کردیم.

هانیه توسلی: هر‌جا بحث آیین‌نامه می‌شود، من می‌گویم شما خواندید؟ می‌گویند نه، نخواندیم. خب بخوانید! و بعد درباره‌اش حرف بزنیم.

‌‌‌شما این بیانیه را ارائه کردید و حالا کمپین تشکیل شده است. می‌خواهم بدانم بعد از نوشتن بیانیه و تشکیل کمپین، آیا تغییری در رفتار عوامل پشت صحنه (آقایان) در سینما ایجاد شد؟

هانیه توسلی: بله، به‌شدت. من به‌شدت احساس کردم که این فضا تغییر کرده است. حتی قبل از اینکه این بیانیه نوشته شود. درست از زمانی که روایت‌ها درآمد. شاید خیلی از آزارگرها خودشان هم نمی‌دانستند که خشونتی انجام داده‌اند. چندین‌بار آقایان به ما گفتند که ما اصلا نمی‌دانستیم این خشونت است. به خدا من چیزی نگفتم. من الان هر‌جا می‌روم راجع به این ماجرا با من صحبت می‌کنند. این یعنی کار ما تأثیرش را گذاشته است. هر‌چقدر هم جلو برود، مؤثرتر می‌شود. حالا اگر این آیین‌نامه تصویب و اجرا شود، بهتر هم می‌شود.

‌‌‌جایی گفته شد که همکاران ما سکوت کردند؛ به نظر شما چرا آنها سکوت کردند و چرا شما سکوت نمی‌کنید؟

غزاله معتمد: من به سهم خودم خیلی دلم می‌خواهد جواب این سؤال را همان همکارانمان بدهند؛ یعنی بگویند واقعا چرا سکوت کردند؟ اینکه ما چرا سکوت نمی‌کنیم، مشخص است. ما در بستری کار و زندگی می‌کنیم و حالا احساس کردیم که باید درباره آنچه بر ما گذشته، حرف بزنیم و خواستار یک شکل منظم، مشخص و تخصصی برای رسیدگی به این ماجرا شویم.

هانیه توسلی: هر جنبشی که اتفاق می‌افتد، همیشه یک عده مخالف آن هستند. همیشه نیرویی که محافظه‌کار است، ضد آن کار می‌کند. مشخصا درباره کاری که ما می‌کنیم، جریانی وجود داشت که می‌گفت باید داخل خودمان موضوع را حل کنیم. الان اگر موضوع حل نشود، بقیه چه می‌گویند؟ به نظرم بخشی از آن سکوت به خاطر محافظه‌کاری است. بخشی هم به خاطر در کنار قدرت بودن و گرفتن یک‌سری منافع است. ببینید، من که الان اینجا هستم، به‌عنوان کسی که بیانیه را امضا کرده و یکی از اعضای هیئت پنج‌نفره است، طبیعتا می‌دانم که اسمم از خیلی کارها حذف شده است. خیلی از جاها اگر قرار بوده بروم کار کنم، الان دیگر می‌گویند حالا این نه! شما اگر کاری می‌کنید یک‌سری چیزها را از دست می‌دهید. برخی از بازیگرها واقعا دوست دارند آن منافع را داشته باشند، برای همین نه امضا کردند، نه در کنار ما بودند و نه الان حرفی می‌زنند.

غزاله معتمد: اتفاقا به خود من هم گفتند که برخی‌ها می‌گویند ما نمی‌دانستیم خشونتی انجام دادیم. اولا که بدانید! یعنی چه که نمی‌دانستیم؟ شما با من یک شوخی کلامی جنسی می‌کنید، من معذب می‌شوم، چطور این را متوجه نمی‌شوید و اصلا نمی‌دانید کاری که می‌کنید اشتباه است؟! حتما می‌فهمید. همان لحظه هم می‌فهمید. ولی یک چیزی وجود دارد و آن‌هم همان اعمال قدرت و اراده است که شما فکر می‌کنید مجاز هستید این کار را انجام دهید. ما روایت‌هایی خواندیم، شنیدیم و دیدیم و حتی این روایت‌ها به خانه تئاتر رفت و تبدیل به یک مجموعه شکایات شد. اتفاقاتی وحشتناک افتاده است. شما نمی‌دانید آن موقعی که دارید تعرض و تجاوز می‌کنید، این تعرض و تجاوز است؟ چطور نمی‌دانید؟ اگر شما بخواهید که بدانید، می‌توانید بدانید. شما می‌توانید کیف من را بدزدید، بروید و بعد بگویید من آن‌موقع نمی‌دانستم این کار بدی است! اصلا یعنی چه؟ به نظرم می‌خواهیم یک‌جوری خودمان را توجیه کنیم. باید مسئولیت بپذیریم و بگوییم که بله، ما در زندگی‌مان اشتباهاتی کردیم. از قدرت خود سوءاستفاده کردیم. از اینکه مورد پرسش واقع نمی‌شدیم، سوءاستفاده کردیم. مسئولیت نپذیرفتیم و اعمال قدرت و اراده کردیم.

ما در آیین‌نامه راجع به عدالت ترمیمی حرف می‌زنیم؛ یعنی اگر کسی بگوید ما می‌پذیریم در این سال‌ها از سمت ما خشونت جنسی و جنسیتی اتفاق افتاده و اشتباهاتی کردیم و الان به آن آگاه هستیم، چه باید کرد؟ ما وارد فرایند عدالت ترمیمی می‌شویم، به دنبال جبران تعهدگرایانه می‌رویم و بعد راه‌حل پیشنهاد می‌دهیم. به عبارتی آنچه در این آیین‌نامه اتفاق می‌افتد، این است که ما توضیح می‌دهیم عدالت ترمیمی چطور اتفاق می‌افتد؛ یعنی وقتی، آدمی خشونت دیده و آدمی هم خشونت کرده، ما باید فضایی را مهیا کنیم که آدم‌ها بتوانند مسیر سلامت را طی کنند؛ یعنی فرد خشونت‌دیده بتواند خشونتی را که بر او گذشته، درون خود درمان کند و فرد خشونت‌کرده نیز مسئولیت‌پذیر بوده و به اندازه کاری که انجام داده، سهمش را برداشته باشد( تنبیه و توبیخ‌)، حالا ما از مجازات حرف نمی‌زنیم.

‌‌‌وقتی این بیانیه مطرح شد، برخی از آقایان دلواپس اعلام کردند ما که درباره شرایط سینما هشدار داده بودیم. ما که گفتیم زن‌ها باید در خانه باشند یا فضا برایشان کم‌رنگ‌تر شود. حتی آقای فرحبخش هم اعلام کرده بود ما اصلا این 800 زن را به رسمیت نمی‌شناسیم و اینها را باید شلاق بزنند! سؤال مشخص من این است که چرا برخی‌ها در مقابل فضای امنی که زن‌ها می‌خواهند برای خودشان درست کنند، مقاومت می‌کنند و چه باید کرد که جایگاه زنان در سینما تضعیف نشود؟

هانیه توسلی: هدف ما این بود که بگوییم مشکلی داریم و می‌خواهیم فضای کاری‌مان را امن کنیم. اگر فضا برای زن‌ها امن‌تر شود، آنها قدرت بیشتری پیدا می‌کنند که در یک فضای سلامت کار کنند. بعضی‌ها رویکردشان سرکوبگری است. خیلی‌ها گفتند شما این را می‌گویید، ببینید الان آنها چه جوابی به شما می‌دهند! خب بگویند؛ دلیل نمی‌شود وقتی یک نگاه غلط وجود دارد، ما کاری را که فکر می‌کنیم درست است، ادامه ندهیم و آن را پیش نبریم. اتفاقا ما با قدرت بیشتری پیش می‌بریم.

‌‌‌پس شما معتقدید جایگاه زن‌ها در سینما تضعیف نمی‌شود؟

هانیه توسلی: نه‌تنها تضعیف نمی‌شود‌ بلکه قرار است فضا امن‌تر شود. من 10 سال پیش تجربیاتی داشتم و الان هم آگاهی بیشتری دارم. 10 سال پیش هم بازیگری شناخته‌شده بودم. سر یک کار، تجربه‌ای داشتم که اگر آن فضا را الان با توجه به آگاهی‌ای که امروز دارم دوباره تجربه می‌کردم، مطمئنا جور دیگری برخورد می‌کردم. آن زمان فقط سکوت کردم. فضایی که الان وجود دارد، به من قدرت می‌دهد. من 10 سال پیش این قدرت را نداشتم.

غزاله معتمد: اگر نگاه تخریبی را از نگاه سازنده و منتقدانه جدا کنیم، آن‌وقت می‌توانیم برای این سؤال به جواب درست برسیم. برای اینکه نگاه تخریبی، رویکرد حذفی دارد و مشخصا هم به نظر من راه به جایی نمی‌برد. کما‌اینکه در تمام این سال‌ها هم به جایی نرسیدیم. ما گروهی از زنان هستیم که برای امن‌‌کردن فضای شغلی‌مان تلاش می‌کنیم. سینماگرانی هم هستند که نگران‌اند مطرح‌کردن این بحث‌ها باعث شود خودِ سینما به خطر بیفتد. دو تا نکته وجود دارد؛ اولا اینکه در این نگاه باز یک رویکرد محافظه‌کاری و مصلحت‌طلبی وجود دارد که در تمام این سال‌ها اگر قرار بود شما با این راه پیش بروید، حتما برده بودید. نمی‌دانم چرا می‌ترسیم راجع به خشونت حرف بزنیم؟ زنانی در فضای کاری‌شان خواستار امنیت هستند؛ یعنی برخی‌ها می‌خواهند عده‌ای زن لت‌و‌پار شده یا حذف شوند، مورد خشونت قرار بگیرند و ما ساکت باشیم؟! آن‌وقت نگرانیم که برای سینما اتفاقی نیفتد؟

‌‌‌به صحبت‌های آقای فرحبخش اشاره کردید. آیا ادبیات آقای فرحبخش در سینما رایج است؟

غزاله معتمد: راجع به آقای فرحبخش حرفی ندارم.

هانیه توسلی: من هم حرفی ندارم. ایشان چیزهایی را گفت که دیگر خیلی واضح است؛ اتفاقا خشونتی در کلام ایشان است که ما درباره آن صحبت می‌کنیم. دقیقا خشونتی که داریم از آن حرف می‌زنیم، این است. خیلی برای ما کاربرد داشت، ایشان با عملکردش منظور ما را خیلی واضح بیان کرد.

‌‌خانم معتمد و خانم توسلی، صادقانه بگویید در این چند ماه که این بیانیه منتشر و هیئت پنج‌نفره تشکیل شد، چه تهدیدهایی شدید و چه خطراتی را به جان خریدید؟

هانیه توسلی: من مشخصا تهدید نشدم اما چند تماس از همکارانم داشتم. اولا کنجکاو بودند ما چه کار می‌کنیم؟ و می‌پرسیدند: «این کاری که می‌کنید یعنی چه؟ الان شما مثلا گفتید پیش خانم خزعلی نمی‌روید... یا مثلا گفتید خانه سینما... دقیقا می‌خواهید چه کار کنید؟». در ابتدا این سؤال‌ها را می‌پرسیدند. از یک جایی به بعد که فضا مشخص‌تر شد، یک‌سری آدم‌ها برای مثلا دوست، به من می‌گفتند هانیه تو حواست نیست داری چه کار می‌کنی! فلانی و فلانی به فکر منافع خودشان هستند چون می‌خواهند به فلان‌جا بروند ولی تو حواست نیست. بعضی‌ها هم می‌گفتند ما این بیانیه را قبول داریم ولی من مثلا نمی‌خواهم اسمم کنار اسم فلانی بیاید. اگر فلانی باشد، من نیستم.

غزاله معتمد: نمی‌خواهم بگوییم که فشاری نبود، حالا اسمش را تهدید یا هر چیزی بگذاریم. واقعیت این است که از روز اولی که ما این بیانیه را امضا کردیم، اول سراغ بزرگانمان رفتیم. خیلی‌هایشان هم امضا کردند؛ یعنی آدم‌هایی که پیش‌کسوت هستند و خیلی مطمئن بودیم که آنها را همراه خودمان خواهیم داشت. ولی خب متأسفانه از سمت عده‌ای هم تحت فشار قرار گرفتیم که اصرار داشتند چنین بیانیه‌ای منتشر نشود و همچنان با خانه سینما مذاکره کنیم و اجازه دهیم با همان شیوه‌های قدیمی ماجرا حل شود که این راه‌حل دیگر شدنی نبود.

‌‌‌بعد از تشکیل هیئت پنج‌نفره، بحث فرایند تهیه آیین‌نامه منع خشونت شکل گرفت؛ کمی درباره این آیین‌نامه برای ما توضیح دهید؟

غزاله معتمد: هدف اصلی ما نوشتن این آیین‌نامه بود. از ابتدا هم این فکر وجود داشت که باید راهکاری برای این موضوعات داشته باشیم. ما همچنان می‌گوییم این آیین‌نامه راهکار پیشنهادی ماست. بعد از اینکه این امضاها جمع شد، ما با یک تیم حقوقی درجه‌یک و متبحر کار کردیم و آنها این آیین‌نامه را ارائه دادند. فکر می‌کنم نزدیک به دو یا سه ماه مدام جلساتی برگزار شد؛ تیم حقوقی خودشان جلساتی داشتند و یک پیش‌نویسی تهیه شد، بعد از تهیه پیش‌نویس، تیم حقوقی با ما جلسه گذاشتند. این موضوعات را در صفحه اینستاگرام 800 زن اعلام کردیم و گزارش جلسات هم در همان صفحه قرار دارد. آیین‌نامه بعد از چندین بار بررسی و بازنویسی منتشر شد. ما اعلام کردیم اگر هر‌کسی نظر و پیشنهادی دارد، ارائه دهد. نظرات خوبی هم آمد که باز مورد بررسی همین تیم حقوقی قرار گرفت.

‌‌‌بعد از انتشار آیین‌نامه، واکنش خانه سینما و همکارانتان چطور بود؟

هانیه توسلی: واکنش رسمی از خانه سینما نگرفتیم. ما منتظر هستیم جلسه تشکیل شود، بعد ببینیم واکنش آنها چیست. الان فعلا خانه سینما واکنش رسمی نداشت.

غزاله معتمد: از همکارانمان واکنش خوبی گرفتیم. حتی می‌توانم بگویم چند نفر از همکارانمان که قبلا جملات تندی گفته بودند، بعد از خواندن این آیین‌نامه و گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی‌ای که خانم مینا اکبری با آقای کثیریان داشتند، با ما همراهی کردند. برخی‌ها اعلام کردند ما چقدر نمی‌دانستیم. الان مدیون این اتفاق هستیم و چقدر الان آگاه‌تر از زمانی هستیم که خود این اتفاق شروع شد. واقعیت این است که من معتقدم اتفاقاتی از این دست، در درون خودش رشد می‌کند. ما هم وقتی شروع کردیم، آگاهی الان را نداشتیم؛ یعنی این جریان مدام در درون خودش رشد کرد و فکر می‌کنم الان همه ما جایی درست ایستادیم و خواندن این آیین‌نامه بسیاری را همراه کرد.

‌‌‌در بخشی از این آیین‌نامه راجع به خشونت اقتصادی صحبت شده و بخشی از آن برای خود من خیلی تکان‌دهنده بود. جای در آیین‌نامه از خشونت اقتصادی به‌معنای کار اجباری، حساب‌سازی و وادارکردن زن به کار غیرقانونی صحبت شده است. آیا شما روایتی داشتید که این موارد را نوشتید؟ می‌شود این موضوع را مصداقی بگویید؟

هانیه توسلی: این موضوعات را وکلا براساس تجربه‌شان نوشتند؛ آ‌نها قبلا روی موضوع خشونت خانگی کار کرده بودند. به‌هر‌حال این تبعیض درمورد زن همیشه وجود دارد، حالا چه در سینما و چه جاهای دیگر. اصولا در خیلی جاها دستمزد زن کمتر است و در دنیا هم این بحث همیشه مطرح بوده است. گاهی ممکن است بگویند، من دستمزد تو را نمی‌دهم به شرط اینکه فلان کار را انجام دهی، یعنی باج بگیرند و بعد دستمزدت را بدهند! ولی اینکه حالا بگوییم روایت مشخصی وجود داشته؛ نه. این براساس تجربه وکلا نوشته شده و همه‌چیز را در نظر گرفتند تا آیین‌نامه جامع باشد.

غزاله معتمد: اخیرا یکی از بازیگران خانم اعلام کرد که مورد یک باج‌خواهی به این شکل قرار گرفته بود و گفت که چک آخرش را گرو نگه داشته بودند. وقتی که تقسیم عادلانه قدرت، فضا و سرمایه وجود ندارد، راه برای سوءاستفاده باز می‌شود. وقتی تقسیم شغل، فضا و وجود سرمایه در مشاغل مختلف در دست مردهاست، این امکان را پیدا می‌کنند که این اعمال قدرت و اراده را داشته باشند و هر جایی که فکر می‌کردند لازم است، زنان را وادار به باج‌دادن، ساعت کاری بیشتر و گروگان‌گرفتن کارشان کنند. اینها چیزهایی است که وجود دارد؛ بعضی‌هایما‌ن هم تجربه‌ش را داشته‌ایم. این را هم بگویم که این مباحث فقط برای سینما و تئاتر ما نیست. در همه‌جای دنیا وجود دارد.

‌‌در بیانیه‌ای که نوشتید به خشونت سیستماتیک اشاره کردید؛ این اولین بیانیه زنان سینماگر است که این‌چنین شفاف علیه خشونت سیستماتیک موضع‌گیری کرده است. کمی درباره این موضوع توضیح بدهید؟

غزاله معتمد: وقتی راجع به سیستماتیک‌بودن خشونت در فضای کاری حرف می‌زنیم، در‌واقع داریم از ساختار ‌ صحبت می‌کنیم. راجع به لایه‌های درهم‌تنیده ساختار، تضاد منافع و مصلحت‌طلبی. این لایه‌ها همپوشانی دارند‌. نتیجه این می‌شود که خشونت‌گر مصون می‌ماند. گروه‌های که با‌هم منافع مشترک دارند، از هم حمایت می‌کنند. نتیجه هم مشخص است؛ عدم حمایت اجتماعی، مصونیت و عدم توجه و همدلی و همراهی با خشونت‌دیده. شما فکر کنید کسی که خشونت جنسی و جنسیتی برایش اتفاق افتاده، وقتی شکایتش را در این سیستم می‌آورد_برای مثال «شورای صیانت» خانه سینما_چه اتفاقی می‌افتد؟ تمام این افراد به‌شدت با‌هم منافع مشترک دارند. با وجود اینکه تخصص ندارند‌ اما در ساختار ‌ جایگاه دارند و کسی را که یک بار تروماتایز (ضربه روحی) شده، دوباره تروماتایز می‌کنند؛ یعنی این آدم را با نکوهش، سرزنش و با دعوت به سکوت و کدخدامنشی پشت درهای بسته در فضاهای کاملا غیرتخصصی‌ای روبه‌روی آدم خشونت‌کرده می‌نشانند... یعنی این آدم بار دیگر تروماتایز می‌شود، آسیب می‌بیند و در نتیجه خیلی اوقات این آدم‌ها منزوی و حذف می‌شوند. ساختار قدرت، تنیدگی و درهم‌پیچیدگی منافع، عدم تخصص، همراهی، حمایت و مصونیت خشونتگر، منجر به حذف، آسیب‌دیدن دوباره، منزوی‌شدن و ازدست‌دادن کار فرد آسیب دیده می‌شود.

‌چرا در این چند ماه درباره این موضوعات با رسانه‌ها صحبت نکردید؟ آیا فکر می‌کنید که رسانه‌های داخلی نمی‌توانند صدای شما باشند؟

هانیه توسلی: وقتی این بحث‌ها پیش آمد، یک‌سری مجلات خواستند با ما مصاحبه کنند، اما از اینستاگرام به‌عنوان پلتفرم استفاده کردیم. سعی کردیم روند پیگیری را اطلاع‌رسانی کنیم. بعضی مجلات بودند که خواستند با ما مصاحبه کنند. قرار هم گذاشتیم اما بعد دیدیم که آن مجله، چند وقت پیش، از یک آزارگری حمایت کرده بود. احساس کردیم مصاحبه کار درستی نیست. احساس کردیم که آنها درواقع تریبون و فضا را به متهم به آزار کسی داده بودند. ولی یک مصاحبه با مجله زنان امروز انجام دادیم. دوست داریم پاسخ‌گو باشیم. اینستاگرام هم به‌هر‌حال رسانه است؛ یعنی همین لایوی که خانم اکبری داشتند، یا در کلاب‌هاوس در کافه سینما، خیلی صحبت‌های خوبی شد. گفت‌وگو می‌شود، آدم‌ها نظر می‌دهند و بعضی اوقات مخالف‌ها، متقاعد می‌شوند. سعی کردیم تا جایی که درست است و لازم می‌دانیم از فضا برای گفت‌وگو و تبادل نظر استفاده کنیم. الان هم که در خدمت شما هستیم.

‌‌‌موضوع مهم دیگری که ممکن است سؤال خیلی‌ها باشد، این است که آیین‌نامه چطور راه را برای اتهام یا ادعایی که ممکن است صحت نداشته باشد، می‌بندد؟

هانیه توسلی: در آن کمیته متخصص‌ها حضور دارند، اگر کسی برود و روایتی را بیان کند یا یک شکایتی را مطرح کند و بگوید مثلا من از کسی آزار دیدم، اول راستی‌آزمایی می‌شود. بعد آن شخص فراخوانده می‌شود. وقتی محرز شود که این اتفاق افتاده، آن فرد را فرامی‌خوانند. بنابراین او تازه متوجه می‌شود که یک چنین اتهامی دارد‌ ولی اگر ثابت شود که این ادعا دروغ بوده، حتما سازوکار عادلانه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است.

غزاله معتمد: اتفاقا این سؤالی بود که روی آیین‌نامه آمده است؛ یک موضوع مهم برای ما این بود که اگر روایت کذب باشد، چه می‌شود. اتفاقا خودم مستقیما از حقوق‌دان‌ها سؤال کردم. دو مسئله وجود دارد؛ همیشه یادمان باشد که اثبات جرائم خشونت جنسی و جنسیتی، کار پیچیده‌ای است؛ بنابراین ما همیشه هم نمی‌توانیم بگوییم که کذب یا دروغ بوده است. گاهی اثبات آن پیچیده و نشدنی است. در این کمیته‌ها هم می‌گوییم اساس اثبات آن (اتهام) در تخصص حقوق‌دان، وکیل، متخصص خشونت‌شناس و روان‌شناس است. ممکن است باز فرد در آن فرایند نتواند چیزی را اثبات کند ولی لزوما روایتش کذب و دروغ نباشد. می‌خواهم بگویم که این اقدام چقدر حساس است و همه‌مان باید آگاه باشیم و بدانیم که موضوع پیچیده است. اینها بحث‌هایی است که می‌شود راجع به آن مفصل حرف زد. ولی اگر اثبات شود، آدمی با سوء‌نیت و کاملا با غرض، آمده روایت و شکایتی را به دروغ عنوان کرده، حتما جریمه، توبیخ و تنبیهی وجود خواهد داشت که راه برای اتفاقاتی از این دست هم باز نشود.

‌‌‌آیین‌نامه را خواندم. آیین‌نامه بسیار کاملی بود و برای زنان هم بسیار مهم است. آیا فکر می‌کنید زنان دیگر مشاغل می‌توانند از این آیین‌نامه استفاده کنند؟

هانیه توسلی: بله. صد درصد می‌شود. این آیین‌نامه در فضای سینما و تئاتر کارایی بسیاری دارد. از این آیین‌نامه می‌توان در مشاغل مختلف استفاده کرد. اما شغل با شغل فرق می‌کند. مثلا به لحاظ ساعت کاری، مثلا ساعت کاری من ممکن است، شب تا ساعت شش صبح باشد، ساعت کار دیگری محدود است. به نظر من با یک‌سری تغییرات جزئی در آیین‌نامه می‌توان از آن در همه مشاغل استفاده کرد؛ چراکه موضوع آن خشونت در فضای کار است.

‌‌‌در بیانیه 800 زن، اسامی زیادی وجود داشت. اما در بین امضاکننده‌ها یک‌سری چهره‌های شاخص و قدیمی‌تر وجود ندارد، آیا دلیل خاصی داشت؟ این موضوع هم مطرح شد که برخی از خانم‌های چهره سینمایی که البته قدیمی هم هستند، امضاکننده‌ها را دعوت به سکوت کرده‌اند. آیا این روایتی که مطرح شده واقعیت دارد؟

غزاله معتمد: بله، واقعیت دارد.

هانیه توسلی: انگیزه‌شان را هم از خودشان بپرسید. مخصوصا بعد از اینکه این آیین‌نامه بیرون آمد، چون آیین‌نامه واقعا کار درستی است. من نمی‌دانم؛ هیچ‌چیز غیراخلاقی و بدی در آن وجود ندارد.

غزاله معتمد: من این را به نمایندگی از کمیته پنج‌نفره و بعد هم از طرف 800 زنی که امضا کردند، می‌گویم ما کماکان منتظر هستیم و دوست داریم و مشتاق هستیم که بشنویم که چرا؟ اول حرفم این را گفتم؛ اگر واقعا اشکالی وجود دارد، ما حاضر هستیم بشنویم. البته این را هم بگوییم که خیلی از چهره‌های پیش‌کسوت و مهم هم امضا و حمایت کردند؛ مثلا خانم درخشنده حتی راجع به آن نوشتند. چند‌وقت پیش یک مصاحبه‌ای کردند.

‌‌چرا اسم هیچ مردی در میان امضاکنندگان بیانیه به چشم نمی‌خورد؟

هانیه توسلی: شرایط بیانیه این‌طور بود که از سوی زن‌ها و برای زن‌ها باشند.

غزاله معتمد: می‌خواهم همین جمله هانیه را بیشتر باز کنم. ببینید برای یک بار هم که شده زنان خواستند مطالبه‌ای از زنان برای زنان داشته باشند. این بدان معنا نیست که ما روبه‌روی مردان قرار داریم. اصلا! زنان می‌خواهند یک بار هم راجع به خشونتی که نسبت به آنها اعمال می‌شود، حرف بزنند. یعنی این خواست، از سوی زن‌ها و برای زن‌ها مطرح شده است.

این بدان معنا نیست که اگر حمایت مردان می‌بود، ما مقاومت می‌کردیم، می‌دانید که بعد از بیانیه هم کارزاری با عنوان «به درخواست زنان سینماگر برای پایان‌دادن به مناسبات خشونت جنسیتی بپیوندید» معرفی شد و نزدیک به 34 هزار نفر کارزار را امضا کردند. مردان هم می‌توانستند این کارزار را امضا کنند، حتما هم یک عده‌ای رفتند و امضا کردند. راه‌های بیشتری هم وجود داشت که مردان حمایتِ خود را از خواسته برحق زنان اعلام کرده و کنارشان بایستند. می‌توانستند مسئولیت جمعی را بپذیرند و اعلام کنند که ما می‌پذیریم، در همه این سال‌ها اشتباهاتی اتفاق افتاده_ حالا ما اسم آن را اشتباهات می‌گذاریم اگر نخواهیم وارد جزئیات شویم_حالا دور هم جمع شویم و ببینیم باید چه کرد؟

می‌توانستند از ما بپرسند، برای اینکه (ما جامعه مردان) بتوانیم مسئولانه عذرخواهی کرده و یک اقدام جبرانی و متعهدانه انجام دهیم و کنار هم بایستیم، شما چه پیشنهادی دارید؟ ما این را هم ندیدیم؛ یعنی اگر آقایانی هستند که این سؤالِ شما برایشان مطرح هست، اول این سؤال ما را هم پاسخ دهند که چرا فکر نکردند می‌توانند از ما در این راه حمایت کنند؟ به ما فضا دهند و اجازه حرف‌زدن به زن‌ها بدهند؟ آن هم راجع به مسئله‌ای که خودشان آگاهی بیشتری درمورد آن دارند. نخواهند ما را مردفهم کنند و اجازه بدهند ما (زنان) راجع به چیزی که خودمان بیشتر می‌دانیم و تخصصمان در آن بیشتر است، خودمان حرف بزنیم. مردان هم گوش دهند؛ یعنی یک بار هم که شده مدیریت نکنند. فضا بدهند و اجازه بدهند زن‌ها حرف بزنند و اگر حرف برحقی زدند و دیدند زن‌ها مطالبه نادرستی ندارند، خب شما (مردان) هم اعلام حمایت کرده و کنارشان بایستید.

‌‌با توجه به واکنش‌های تندی که با آن مواجه شدید، صادقانه بگویید، در این راه سخت، بدترین سناریویی که می‌توانید برای خودتان تصور کنید، چیست؟ آیا ازدست‌دادن شغلتان است؟

هانیه توسلی: خیلی به این فکر نمی‌کنم. فرایندی که در این سه ماهه طی کردم، پر از تجربه و درس بود. خیلی چیزها یاد گرفتم و برای من فرایند جذابی بود. سخت است، ولی پر از آگاهی بود و من باورم نمی‌شد که این بیانیه نوشته شد! یک سال پیش زیر یک پست اینستاگرامی، هشتگ ME TOO را گذاشتم و با واکنش عجیبی مواجه شدم. بعد که یک سال گذشت و بیانیه را خواندم، اصلا باورم نمی‌شد که این‌قدر واضح و روشن می‌شود راجع به این مسائل حرف زد. اگر پارسال به من می‌گفتند سال دیگر تو این بیانیه را امضا می‌کنی، می‌گفتم نه! شاید 20 سال دیگر چنین کاری انجام شود. این اتفاق، یک حرکتِ تاریخی، بزرگ و پیشرو در جامعه ماست. حرکتی در جهت احقاق حقوق زنان، برابری و بهترشدن شرایط کاری برای زنان است. به نظرم تا همین‌جا هم حرکت خیلی بزرگی انجام شد. بدترین سناریو شاید این باشد که آیین‌نامه تصویب نشود و... ولی تا همین‌جا هم خیلی دستاورد داشتیم؛ یعنی من واقعا به این سؤالی که می‌گویید، دیگر فکر نمی‌کنم. چون به نظرم تا همین‌جا اتفاقات خیلی خوبی افتاده است.

غزاله معتمد: ما حذف‌شدنی نیستیم و فشار زیادی روی ما بود. همه این مسائل وجود دارد؛ هزینه‌هایی دادیم، می‌دهیم و خواهیم داد. نسبت به این هزینه‌ها ناآگاه هم نبودیم؛ ولی از سوی دیگر، چیزهایی به دست آوردیم که هم چراغ راه خود ماست و هم چراغ راه آدم‌هایی که بعد از این وارد خواهند شد. به نظر من این آیین‌نامه هم تصویب خواهد شد. ممکن است که روند طولانی‌تر یا با چالش باشد، ولی من فکر می‌کنم به مقصد خواهیم رسید.

من این آمادگی را در فضای اطراف می‌بینم. وقتی نظرات مردم را می‌خوانم گاهی فکر می‌کنم آنها از ما خیلی جلوتر هستند و می‌بینم، مسائلی را با حساسیت و آگاهی مطالعه کرده‌اند. من اصلا معتقد نیستم که جامعه آماده این اتفاق نبود، اتفاقا برعکس. استقبالی که صورت گرفت و پیغام‌هایی که از سوی اصناف دیگر درمورد آیین‌نامه دریافت کردیم، نشان داد جامعه آماده است. یعنی نه‌تنها جمع برای پذیرش چنین چیزی آماده است، بلکه فراتر از آن هم ممکن است. اتفاق افتاده و تصویب این آیین‌نامه اصلا چیز دور و دیری نیست. اگر در این مسیر سختی‌ها یا فشارهایی بوده، ما خودمان را مسئول و موظف می‌دانستیم این فشار را تحمل کنیم. دلایلی برای خودمان داشتیم و روی این اصول و دلایل ایستاده‌ایم و همچنان هم خودمان را مسئول می‌دانیم. ما آینده و پیش‌رو را روشن می‌بینیم. این را خیلی با اطمینان از طرف همه‌مان می‌گویم.

هانیه توسلی: البته حمایت‌هایی هم انجام شد و برخی اصناف بعد از اینکه آیین‌نامه بیرون آمد، آن را مطالعه کردند، چند کارگردان مصاحبه کردند و مطالبی در حمایت از ما نوشتند. کانون کارگردانان در یک بیانیه از ما حمایت کرد. انجمن طراحان، انجمن دستیاران و برنامه‌ریزان، از همان ابتدا حامی بودند و حمایت کردند. آقایان هم بودند که به شکل رسمی از ما حمایت کردند و همین‌ جای امیدواری دارد.

آشنایی با ویروس پیامکی با پیام رسون

چه خدماتی در سایت سامانه پیام کوتاه ارائه میشود؟

این روزها به‌دنبال اخبار پرحاشیه منتشرشده حول محور اعمال فشار و مداخله‌گری منفی سیاستگذار در قیمت‌گذاری برخی کالاها شاهد افت بی‌سابقه قیمت سهام طی ‌ماه‌های گذشته بوده‌ایم. دومین روز از معاملات هفته جاری بورس تهران نیز همانند هفته قبل از آن سرتاسر نا امیدی بود، به‌طوری که بازار سهام شاهد واکنش منفی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران نسبت به طرف تقاضا شده است.
 
در‌ ماه‌های اخیر برخی از متغیرهای مهم اقتصادی از جمله جهش نرخ دلار، تشدید انتظارات تورمی و حتی گزارش‌های فراتر از انتظار از عملکرد سه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماهه اغلب شرکت‌ها نتوانسته سرمایه‌گذاران را نسبت به امکان کاهش ریسک انتظاری از بازار سهام با توجه به فقدان ورود پول قوی در این بازار توجیه کند و بر روند منفی معاملات سهام و خروج سهامداران از بورس نقطه پایان بگذارد. این وضعیت تداوم روند نزولی شاخص‌کل بازارسرمایه را به‌دنبال داشته است. چرخشی مایوس‌کننده که عقب‌نشینی نماگر بازار مذکور تا محدوده پایانی اوایل فروردین‌ماه را رقم زده است. بررسی روند اصلاحی شاخص‌کل و شکست محدوده یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌میلیون و ۴۵۰‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هزار واحدی حاکی از آن است که هرگاه بازارسهام با فشارحداکثری از خارج از این بازارمواجه شده است، بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران را از دست داده است. به اعتقاد صاحب‌نظران بازار سرمایه فشار فروش و بست‌نشینی سهامداران مقابل صفوف فروش از عواقب کنترلگری در این بازار پر حاشیه است که وضعیت نامساعدی را می‌گذراند.

سیگنال منفی سیاستگذار به سرمایه‌گذاران
«بازارهای دارایی در سال‌های گذشته بارها تحت‌تاثیر مداخله منفی سیاستگذار اقتصادی، وارد فاز جدیدی از تغییرات شده‌اند. تغییراتی که ثمره‌ای جز کاهش بازدهی و سلب‌اعتماد سرمایه‌گذار از آن بازارها نداشته است. این مهم و تبعات ناخوشایندی که به‌دنبال داشته، در برخی بازارها اثرات منفی بیشتری از خود برجای گذاشته است.» در همین رابطه محسن احمدی، کارشناس بازار سرمایه ضمن بیان این اظهارات با گلایه از اثرات مخرب دخالت دولت و برخی وزارتخانه‌ها در بورس تهران اظهار می‌کند: تجربه نشان می‌دهد بازار سهام و جریان دادوستدهای این بازار درمیان سایر بازارهای دارایی نسبت به دخالت‌های گاه و بیگاه سیاستگذار اقتصادی معمولا وارد افت و خیزهای فرسایشی و در عین حال برگشت‌ناپذیری سخت به وضعیت تعادلی شده‌اند.

همین امر سبب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده تا طی سال‌های گذشته، بازار سرمایه به‌طور پی‌درپی با خطر از دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفتن ابرکانال‌های مختلف مواجه شود. به گفته این کارشناس، بازار سرمایه در سراشیبی سقوط به‌سر می‌برد و در به‌وجود آمدن این وضعیت ناخوشایند، عوامل متعددی از جمله دخالت منفی در سازوکار قیمتی کالاهای بورسی دخیلند. او در همین رابطه توضیح می‌دهد: در یک سال‌اخیر فعالان بازار سهام بیش از گذشته با دخالت‌های وزارتخانه‌های دولتی دست به‌گریبان بوده‌اند. این استراتژی منسوخ که با شدت بیشتری در یک‌سال‌اخیر اجرا شده است، لطمات بسیاری به بازار وارد کرده است، از این‌رو بیراه نیست اگر مسبب خروج ادامه‌دار پول و سرمایه‌گذار طی این مدت را این موضوع عنوان کنیم.

احمدی با بیان اینکه دخالت منفی و اصرار سیاستگذار بر کنترل دستوری قیمت‌ها به بهانه تنظیم‌بازار و حمایت از مصرف‌کننده، اصلاح قیمت سهام و نزول خارج از تصور شاخص‌کل بازارسهام را رقم زده است، خاطرنشان می‌کند: متولیان مربوطه در سال‌های گذشته به بهانه‌های مختلف با ورود به حیطه قیمت‌گذاری، کسادی و تعمیم رکود در بازارسرمایه را به‌وجود آورده‌اند. این در حالی است که نه مصرف‌کننده از قیمت نهایی راضی بوده است و نه تولیدکننده. در این میان بازارسهام همزمان با رونق سفته‌بازی شاهد موجی از ناامیدی نسبت به سرمایه‌گذاری‌های جدید نیز بوده است.

وی در ادامه عنوان می‌کند: دخالت در حاشیه سود صنایع و دست‌درازی به حاشیه سود شرکت‌ها در هر زنجیره‌ای که از سوی وزارت صمت مطرح شد، به سلب‌اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران منجر شده است. مجموع این عوامل و دخالت‌های دولتی باعث‌ شده سرمایه‌گذاران به مسائلی همچون محترم شمرده‌نشدن مالکیت افراد بر دارایی‌هایشان معترض باشند، به‌نحوی‌که سیاستگذار به خود اجازه می‌دهد به‌نام تنظیم‌بازار به روش‌های مختلف در روند جاری و قیمت‌گذاری کالاها دست‌درازی کند. اتفاقات روزهای گذشته در بازار خودرو و حواشی به‌وجود آمده در رابطه با نحوه عرضه خودرو در بورس‌کالا مشکلات عدیده‌ای را در این بازار به‌وجود آورده است. این وضعیت سیگنال منفی برای سرمایه‌گذاران به‌دنبال خواهد داشت، به‌طوری‌که بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران گمان می‌کنند دخالت سیاستگذار در بازار سهام نمی‌گذارد بازار مذکور به روند تعادلی بازگردد. همان‌طور که در ‌ماه‌های گذشته مشاهده کردیم به‌دنبال این رفتار سیاستگذار و اظهارات متناقض از سوی بانک مرکزی درخصوص نرخ سود بین‌بانکی، معامله‌گران بورسی با اما و اگرهای بسیاری مواجه بودند.

این کارشناس با انتقاد از نحوه کنترل دستوری قیمت‌ها توسط سیاستگذار تاکید می‌کند: واقعیت امر آن است که دولت برای کنترل نرخ تورم، مداخله‌گری در قیمت‌گذاری را برگزیده است. این در حالی است که توسل به این شیوه منسوخ، سلب‌اعتماد سرمایه‌گذار و خروج پول از بورس را به‌دنبال خواهد داشت. پر واضح است که بخش عمده‌ای از تورم و تشدید انتظارات تورمی به کاستی‌های منابع دولتی بازمی‌گردد و ربطی به تولیدکننده ندارد. تورم نوعی پدیده پولی است که منشأ اصلی آن کسری‌بودجه دولت و چاپ پول است. بعضا دیده شده است که سیاستگذار با دخالت در قیمت‌گذاری کالاها تصمیماتی در همین رابطه اتخاذ کرده که برخلاف جریان نرخ‌های جهانی بوده است. رصد این اتفاقات موجی از بی‌اعتمادی نسبت به بازار سرمایه به‌راه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازد که تبعات جبران‌ناپذیری به‌همراه خواهد داشت.

رابطه بی‌اعتمادی و سهامداران و نزول قیمت سهام
«این‌روزها خدشه واردکردن به اعتماد سهامدار که با دستکاری دولت در قیمت‌ها به اوج خود رسیده است، باعث شده تا با وجود تقویت انتظارات تورمی، بورس از رونق بیفتد.» محمد شکری از دیگر کارشناسان بازارسرمایه است که ضمن بیان این مطلب معتقد است پافشاری سیاستگذار بر اعمال قدرت در بازار سهام، می‌تواند همان امیدواری اندک ایجادشده نسبت به چرخش معاملات بورسی را به حداقل ممکن برساند. وی در همین رابطه می‌گوید: سرمایه‌گذار به این امر واقف است که حاشیه سود شرکت‌ها توسط سیاستگذار با اعمال دستورالعمل‌های مختلف دستکاری می‌شود. در چنین شرایطی که دستورالعمل‌های مختلف از جمله وضع عواض صادراتی، چندنرخی بودن نرخ دلار  و حواشی ایجاد شده در این‌خصوص مخل جریان سودسازی شرکت‌ها می‌شود، قدرمسلم شاهد کاهش عرضه محصولات و پیشروی نرخ تورم خواهیم بود. دستکاری در حاشیه سود شرکت‌ها بنابر مصالح وزارت صمت، کاهش سرمایه‌گذاری و انباشت سرمایه در بخش تولید را رقم خواهد زد.

به گفته این کارشناس، سرمایه‌گذار در چنین وضعیت نامطلوبی به سمت بازارهایی با ریسک کمتر مداخله‌گری کوچ خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد دولت در برخی بازارها از جمله بازارهای مسکن، دلار و طلا در بلندمدت از ضعف قدرت‌نمایی، اعمال فشار و کنترل‌گری برخوردار است اما بازار سهام درمیان بازارهای دارایی تنها بازاری است که سیاستگذار می‌تواند به‌صورت حداکثری در آن اعمال قدرت کند. این موضوع باعث شده سهام مختلف در کمترین قیمت‌ها معامله شوند. این مهم در کنار بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به‌وجود آمده است که چشم‌انداز نامعلومی از قیمت سهام ترسیم می‌کند.

نمایندگی پنل پیامکی یک شغل پر درآمد

کاهش 44 درصدی ورودی گروه ریاضی، افزایش 1383 درصدی ورودی گروه زبان 
طبق اعلام مراجع رسمی، سال 1391، مجموع داوطلبان کنکور یک میلیون و 66 هزار و 141 نفر بوده که در سال 1401، این عدد با رشد 39.6 درصدی، به یک میلیون و 489 هزار و 220 نفر افزایش یافته اما تغییر نگران‌کننده در آزمون امسال، کاهش 44 درصدی داوطلبان گروه ریاضی نسبت به آزمون سراسری سال 1391 است علاوه بر آنکه سال 1391، 24.3 درصد از کل داوطلبان، ورودی گروه ریاضی بوده‌اند که در آزمون سال جاری، این عدد به 9.7 درصد کاهش یافته است. 
کاهش 44 درصدی تعداد داوطلبان گروه ریاضی در آزمون سراسری امسال در حالی است که تعداد داوطلبان در گروه زبان‌های خارجی در کنکور 1401 نسبت به سال 1391، افزایش 1383.8 درصدی، در گروه تجربی افزایش 27.7 درصدی، در گروه علوم انسانی افزایش 26.8 درصدی و در گروه هنر افزایش 803.6 درصدی دارد. داوطلبان شرکت‌کننده در گروه ریاضی، همان نخبگانی هستند که با ادامه تحصیل در رشته‌های علوم پایه، فنی و مهندسی، در توسعه پایدار کشور نقش‌آفرینی می‌کنند. به نظر می‌رسد بخشی از افزایش 1383 درصدی تعداد داوطلبان در گروه زبان‌های خارجی در آزمون سراسری امسال، سرریز همین نخبگان است که آخرین قدم‌ها را برای کوچ به دانشگاه‌های درجه یک جهان برمی‌دارند. در حالی که یکی از عوامل موثر در افزایش داوطلبان گروه آزمایشی علوم انسانی، فراگیر شدن محرومیت آموزشی در نقاط کم‌برخوردار و توسعه‌نیافته و محدود شدن انتخاب دانش‌آموزان این مناطق به زیرگروه‌های دانشگاهی علوم انسانی است، افزایش سودآوری اشتغال به پزشکی، دندانپزشکی و پیراپزشکی در کشور و تسهیل جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در بازار کار کشورهای همسایه طی سال‌های اخیر نیز، می‌تواند از عوامل تاثیرگذار در تغییرات آماری این گروه‌های آزمایشی در آزمون سراسری امسال باشد. 

 نگاهی به آمار داوطلبان آزمون سراسری در سال‌های 1391 و 1401 
   آزمون سراسری 1401: 
 - تعداد کل داوطلبان: یک میلیون و 489 هزار و 220 نفر
 - داوطلبان گروه ریاضی: 145 هزار و 615 نفر (9.7 درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه تجربی: 574 هزار و 751 نفر (38.5 درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه انسانی: 412 هزار و 525 نفر (27.7 درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه هنر: 161 هزار و 378 نفر (10.8 درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه زبان‌های خارجی: 194 هزار و 951 نفر (13 درصد کل داوطلبان) 
  آزمون سراسری 1391: 
 - تعداد کل داوطلبان: یک میلیون و 66 هزار و 141 نفر
 - داوطلبان گروه ریاضی: 260 هزار و 55 نفر (24.3درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه تجربی: 449 هزار و 955 نفر (42.2درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه انسانی: 325 هزار و 135 نفر (30.4درصد کل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه هنر: 17 هزار و 858 نفر (1.6درصدکل داوطلبان) 
 - داوطلبان گروه زبان‌های خارجی: 13 هزار و 138 نفر (1.2 درصد کل داوطلبان)
       
 تغییرات در تعداد داوطلبان گروه‌های آزمون سراسری امسال ، هیچ مشابهی طی سال‌های بعد از آزمون سراسری 1391 ندارد. کاهش داوطلبان گروه ریاضی در آزمون 1401، یک اتفاق بی‌سابقه در دهه اخیر بود و طی هفته‌های گذشته و پیش و پس از برگزاری کنکور سراسری، مسوولانی از وزارت علوم، سازمان سنجش آموزش کشور، وزارت آموزش و پرورش و نهادهای مرتبط با توسعه علمی کشور، بابت این کاهش ابراز نگرانی کردند. اما تغییرات عددی در باقی گروه‌های آزمون هم پیام‌های خاص و در جای خود؛ نگران‌کننده دارد. صرف‌نظر از اینکه تعدادی از پذیرفته‌شدگان گروه تجربی هم می‌توانند در رشته‌های علوم پایه ادامه تحصیل بدهند اما هدف‌گذاری داوطلبان گروه تجربی، معمولا رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و پیراپزشکی است؛ رشته‌هایی پولساز که آینده شغلی و مالی دانشجو را تضمین کرده و جایگاه اجتماعی او را هم به ردیف اول جدول قشر‌بندی کشور ارتقا می‌دهد. تغییر مسیر هدفگذاری جوانان ایران برای ورود به رشته‌های پولساز گروه پزشکی و دندانپزشکی و پیراپزشکی که الزاما لذت تمام و کمالی هم به دست نمی‌دهد اما حداقل آینده مالی دانشجو را تضمین می‌کند، بلایی بوده که در همین بازه 10 ساله، در همین کشور و با آموزه‌های همین نظام‌های آموزشی مشغول به تبدیل دانش‌آموزان به ربات‌های تست‌زن و در همین گودِ اشباع از چالش‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بر سر سرمایه انسانی آمده است. 
این نگرانی را می‌شود به تغییرات آماری باقی گروه‌های آزمایشی هم تسری داد؛ چرا تعداد داوطلبان گروه علوم انسانی، به فاصله 10 سال 26.8 درصد افزایش دارد؟ طی 10 سال گذشته چه سرفصل مهیج و جذابی به دروس گروه علوم انسانی دانشگاه‌ها اضافه شده یا کدام چالش‌های پیش روی بیان آزادانه و ابراز تفکر و انتشار عقاید رفع و حذف شده که تعداد مشتاقان این گروه درسی در آزمون سراسری امسال افزایش بالای 26 درصد دارد؟ طبق بررسی‌های «اعتماد»، در مناطق محروم کشور، همچنان ضعف شدید امکانات تحصیلی و آموزشی برقرار است و دانش‌آموزان ساکن در این مناطق، از بدیهی‌ترین شرایط برابر برای ادامه تحصیلات عمومی محرومند. شرایط برابر و رفاه آموزشی در ساده‌ترین معنا این است که چه در مراکز استان و چه در یک شهر کوچک و با جمعیت کمتر از 20 هزار نفر، دبیرستانی با 4 گروه آموزشی اصلی؛ ریاضی، تجربی، علوم انسانی و هنر، دایر باشد تا دانش‌آموز، از امکان انتخاب آزادانه رشته تحصیلی خود برخوردار شود. در بسیاری شهرهای کوچک البته چنین شرایط برابری برقرار نیست چون در بسیاری شهرهای دور افتاده ایران، تنها امکان موجود، یک دبیرستان با رشته علوم انسانی است صرف‌نظر از اینکه در بسیاری از این شهرها و مناطق دور افتاده، امکان ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان، به دلیل دوری مسافت مدرسه از محل زندگی دانش‌آموزان، فقط برای پسران مهیاست و دختران همان شهر و روستا، ناخواسته و به دلیل نابرابری‌های آموزشی تحمیل‌شده از سوی وزارت آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌هایی که موظف و مکلف به ایجاد شرایط برابر تحصیلی در تمام مناطق کشور بوده‌اند، از ادامه درس خواندن محروم می‌شوند. کمبود معلم یا امتناع معلمان غیر بومی از انتقال خدمتی به مناطق محروم و دورافتاده و فاقد امکانات رفاهی هم، دلیل دیگری برای توسعه‌نیافتگی نظام آموزش عمومی در مناطق محروم است. در حالی که فاصله بسیار طولانی شهرها و روستاها در مناطق محروم، عامل موثر در محروم‌تر شدن این مناطق محسوب می‌شود، در روستاها و شهرهایی که همگامی سوءمدیریت مدیران و دولت‌ها با تبعات خشکسالی، کشاورزی و دامداری منطقه را نابود کرده و خانواده‌های متمول و متمکن را به سراشیبی فقر سوق داده، اغلب اوقات، یارانه معیشتی، تنها منبع درآمد یک خانوار پرجمعیت روستایی یا یک شهر کوچک و دور افتاده است. برای چنین خانواده‌ای که معمولا صدایش هم به گوش مسوولی نمی‌رسد، پرداخت هزینه خوابگاه شبانه‌روزی برای یک سال تحصیلی فرزندش یا پرداخت هزینه رفت و آمد روزانه او برای رسیدن به دبیرستانی مجهز در فاصله 50 یا 100 یا 200 کیلومتر دورتر، در شرایطی که نان روزانه عائله هم به دشواری تامین می‌شود و هیچ امیدی به نان فردا هم نیست، به معنای فقیرتر شدن به قیمت تحصیل فرزند است. در چنین مناطقی، کودکانی که از سال‌های اولیه زندگی، درک دردناکی از فقر خانواده پیدا می‌کنند، در همدلی با رنج خانواده، به سادگی قید تحصیلات عالی را زده و به همان‌چه در دسترس هست؛ مدرسه‌ای با 6 کلاس، دبیرستانی با یک رشته تحصیلی یا تحصیل از راه دور در معدود رشته‌هایی که هزینه‌بر نبوده و رایگان باشد، قناعت می‌کنند وگرنه، آتیه شان به شغل بی‌ثبات پدر و برادر گره می‌خورد و عمرشان در حسرت دکتر شدن و مهندس شدن تلف می‌شود. کودک ساکن در مناطق محروم، اگر انقدر خوشبخت باشد که به دبیرستان برسد و دیپلم بگیرد و به فکر شرکت در کنکور بیفتد، مقدورات محل زندگی خود را در یک کفه می‌گذارد و دورنمای خوش اما بعید تحصیل در رشته‌های فنی، مهندسی، پزشکی، پیراپزشکی، هنر و حتی زبان‌های خارجی که در زمره تحصیلات عالی گرانقیمت به شمار می‌آیند را هم در کفه دیگر. برای اغلب کودکان ساکن در مناطق محروم، به دلیل نابرابری آموزشی که مثل یک بیماری مزمن، به درد پایدار این مناطق تبدیل شده، تحصیل در رشته علوم انسانی این مزیت را دارد که بعد از فارغ‌التحصیلی، به دنبال بازار اشتغال خرد اما همیشه موجودی بگردند و با فاصله‌ای دور از رویاپردازی‌های پرهزینه، در دوایر دولتی یا در تدریس پاره وقت مشغول به کار شوند یا اینکه تن به «بیکاری کاذب» داده و در حرفه‌ای بی‌تناسب با رشته تحصیلی خود درآمدزایی کنند که از این نمونه را امروز میان مرزنشینان به فراوانی می‌توان پیدا کرد؛ فارغ‌التحصیل رشته ادبیات که به بنکداری مشغول است، فارغ‌التحصیل رشته حسابداری که به جوشکاری مشغول است و.... 
هر ساله و بعد از اعلام نتایج آزمون سراسری، یک نمایش تبلیغاتی از تمجید و تقدیر از رتبه‌های تک‌رقمی کنکورِ ساکن در مناطق محروم برگزار می‌شود تا کم‌کاری‌های دولت‌ها در ایجاد شرایط و امکانات برابر تحصیلی، پشت پرده شعار تکراری «خواستن و توانستن» پنهان شود. اخیرا مسوولان وزارت آموزش و پرورش اعلام کردند که برای سال تحصیلی جدید، مدارس «کانکسی» با جمعیت دانش‌آموزی بالای 10 نفر جمع خواهد شد. مدارس کانکسی، از آبرومندانه‌ترین‌ها در مناطق محروم است که البته تصور عمومی بر این بود که نسل همین قوطی‌های فلزی ملقب به «مدرسه» که در تابستان نقش کوره و در زمستان نقش یخچال را برای دانش‌آموزان مناطق محروم ایفا می‌کند هم، سال‌ها قبل منقرض شده است. هنوز مدرسه خشت و گلی در کشور داریم و هنوز کلاس سنگی در کشور داریم؛ کلاسی که دیوارهایش، از چیدن سنگ روی سنگ بالا آمده و دوام این دیوارها، به هیچ ملاطی بند نیست. هنوز کودکان عشایر در مناطق کوهپایه‌ای و صعب‌العبوری همچون شمال خوزستان ، برای رسیدن به تنها کلاس درس در منطقه، از فراز دره‌هایی می‌گذرند که چشم‌انداز مرگ دارد یا به دل رودخانه‌هایی می‌زنند که اگر لحظه‌ای، طناب دستباف بسته شده به کمر درختان دو سمت رودخانه، از دست‌های کوچکشان رها شود، معلوم نیست جنازه‌شان کی و در کدام نقطه از آب بیرون کشیده خواهد شد. شیوع «کرونا» در ایران، بهترین آزمون برای محک پایبندی مدیران نظام آموزشی به تکلیف توسعه امکانات برابر بود که البته نتیجه هم تاسف‌بار بود وقتی اعلام شد حدود 5 میلیون دانش‌آموز، از داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند و در واقع، از ادامه تحصیل از طریق فضای مجازی محروم هستند. محدود بودن اعتبارات آموزشی و تحصیلی 
برخلاف تمام شعارهای خوش رنگی که طی این سال‌ها درباره لزوم سرمایه‌گذاری برای نسل آینده کشور سر داده شده، به گونه‌ای مانع‌تراشی می‌کند که حتی دانش‌آموزان تحت پوشش نهادهای حمایتی هم از امکان انتخاب آزادانه رشته تحصیلی دانشگاهی برخوردار نیستند. از آنجا که در نهادهای حمایتی، تلاش بر این است که توزیع اعتبارات تحصیلی، قطره‌چکانی اما برای جمعیت وسیعی از دانش‌آموزان تحت پوشش باشد، اکراه مسوولان نهادهای حمایتی به تامین شهریه رشته‌های گران‌قیمت و پرخرج، قطع پرداخت شهریه دانشجویان، مشروط کردن پرداخت شهریه‌ها به کاهش خدمات حمایتی مددجو و در نهایت، القای فراهم نبودن بازار کار برای رشته‌هایی غیر از علوم انسانی، چاره‌ای جز این پیش روی دانش‌آموزان تحت پوشش حامیان دولتی نمی‌گذارد که به تحصیل در رشته‌های علوم انسانی که فعلا، کم خرج‌ترین رشته‌های تحصیلی در آموزش عالی هستند قانع باشند. 

نخبه‌ها کجا می‌روند؟
رصدخانه مهاجرت ایران، شهریور 1400، نتایج یکی از طرح‌های پژوهشی خود را منتشر کرد. این پژوهش طی ماه‌های بهمن 1399 تا خرداد 1400 - ماه‌های پایانی فعالیت دولت دوازدهم - در میان 4 گروه از دانش‌آموختگان دانشگاهی- دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، استادان دانشگاه، محققان و پژوهشگران و فعالان کسب و کارهای نو (استارت‌آپ‌ها) و با هدف بررسی چرایی تصمیم به مهاجرت در میان جمعیت تحصیلکرده کشور انجام شد. حجم کلی جمعیت پاسخگویان 2776 نفر بود در حالی که بیشترین تعداد پاسخگویان از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه (2065 نفر) و در گروه سنی 20 تا 30 سال و مجرد بودند. به استناد نتایج این پژوهش، 40 درصد دانشجویان، 25 درصد پزشکان و پرستاران، 53 درصد استادان، محققان و پژوهشگران و 43 درصد فعالان استارت‌آپ‌ها مایل به مهاجرت بودند. 71 درصد پزشکان و پرستاران، 58 درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه، 59 درصد استادان، محققان و پژوهشگران و 23 درصد فعالان استارت‌‌آپ‌‌ها، شرایط کلی کشور را در تصمیم به مهاجرت موثر می‌دانستند. 73 درصد پزشکان و پرستاران، 59 درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، 69 درصد استادان دانشگاه، محققان و پژوهشگران و 59 درصد فعالان استارت‌آپ‌ها اثرات اقتصادی ناشی از تورم را علت تصمیم به مهاجرت اعلام کرده بودند. هر 4 گروه پاسخگو، بی‌ثباتی اقتصادی- اجتماعی کشور و ناامیدی از اصلاح امور کشور را دلیل اصلی تصمیم به مهاجرت عنوان کرده بودند اما شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، ناامیدی نسبت به آینده، امید به زندگی بهتر در خارج از کشور، آزادی‌های فردی و اجتماعی، کاهش ارزش پول ملی، درآمد پایین، آینده مبهم و عدم امکان برنامه‌ریزی بلندمدت، امکان شاد زندگی کردن و سلامت اخلاقی جامعه دلایل دیگری بود که پاسخگویان به عنوان عامل موثر در تصمیم به مهاجرت برشمرده بودند. کمتر از 25 درصد پاسخگویان تصمیم به ماندن در کشور داشتند و کمتر از 13 درصد پاسخگویان مایل به بازگشت به وطن بودند در حالی که 23 الی 55 درصد پاسخ‌دهندگان از تصمیم به مهاجرت دایم به کشور مقصد می‌گفتند. در این پژوهش، از پاسخ‌دهندگان پرسیده شد «تصور شما از آینده کشور چیست؟» 58 درصد پزشکان و پرستاران و 46 درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، آینده کشور را بسیار بد پیش‌بینی کرده بودند. 

اگر  بیکار  نبودند 
طبق گزارش مرکز آمار ایران، سال 1400، از مجموع 2 میلیون و 291 هزار و 604 بیکار در کشور، 40.3 درصد، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها بوده‌اند. طبق این گزارش، در بهار 1400، تعداد مردان بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها، 449 هزار و 412 نفر بوده که در بهار امسال، تعداد بیکاران در این گروه جنسیتی به 457 هزار و 631 نفر افزایش یافته است. همچنین در فصل بهار 1400، تعداد زنان بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی، 474 هزار و 982 نفر بوده که در بهار امسال، تعداد بیکاران در این گروه جنسیتی به 494 هزار و 89 نفر افزایش یافته است. 
هفته گذشته، اردوان ارژنگ؛ معاون امور دانشجویان وزارت علوم، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا گفت که حدود ۸ سال قبل (سال‌های 1392 یا 1393) سالانه حدود ۶۰۰ الی هزار نفر از دانشجویان ایرانی را که در کشورهای خارج مشغول تحصیل یا ساکن بودند، درخواست بازگشت به ایران می‌فرستادند و حالا تعداد کل دانشجویان ایرانی متقاضی بازگشت به ایران به 100 نفر در سال هم نمی‌رسد. 
ارژنگ در حالی این خبر را اعلام کرد که امسال، چند روز بعد از برگزاری آزمون سراسری، معاون وزیر علوم، ضمن ابراز نگرانی از خالی ماندن 700 هزار صندلی در دانشگاه‌ها در سال تحصیلی 1400 به دلیل کاهش ورودی‌ها گفته بود: «در علوم پایه در بهترین دانشگاه با بهترین تجهیزات اصلا متقاضی نداریم و تعداد اعضای هیات علمی آن از تعداد دانشجویان بیشتر است.»
خالی ماندن صندلی‌های دانشگاه‌ها در حالی به یک بحران برای نظام آموزشی کشور تبدیل شده که در فاصله سال‌های 1386 تا 1396، تعداد دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه جامع علمی کاربردی، 40 الی 70 درصد و همچنین جمعیت دانشجویان در این بازه ده ساله حدود 30 درصد افزایش یافته است. 
حامد کمالی، پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در مطالعه‌ای که نتایج آن در نسخه 1401 نشریه سیاست علم و فناوری منتشر شده، در تحلیل خالی ماندن صندلی‌های دانشگاه‌ها با استناد به نظرات استادان و محققان و صاحب‌نظران دانشگاهی، نوشته که مداخله  دولت در آموزش عالی و تبدیل آموزش عالی به ابزاری برای توسعه جامعه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، عدالت‌خواهانه و... از جمله دلایل موثر در خالی ماندن صندلی‌های دانشگاه‌هاست چرا که بهره‌برداری‌های سیاسیون از بحث عرضه آموزش عالی و توسعه کمی آموزش عالی به نام عدالت و به کام سیاست و در مجموع، اقدامات انجام‌شده برای افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها، رفتارهای پوپولیستی بوده با این هدف ‌که به مردم گفته شود که «ما برای هر فردی یک صندلی در دانشگاه قرار داده‌ایم!»
صاحب‌نظران همچنین در این مطالعه به کمالی گفته‌اند که ارجحیت [...] مطرح در اسناد و قوانین دولتی بر جریان علم‌ورزی و نقادی، علم‌گریزی را دامن زده و به ایجاد منطق سرمایه‌داری، ابتذال اقتصادی و کسب منافع مادی در عرضه و تخصیص ظرفیت پذیرش دانشجو، ایجاد تعارض منافع و ارجحیت منافع شخصی بر منافع محلی و ملی و پارتی‌بازی منجر شده که این مجموعه عوامل هم در روگردانی جمعیت جوان کشور از ورود به دانشگاه‌ها موثر بوده است. کهنه بودن نظام آموزشی از دیگر دلایلی بوده که صاحب‌نظران در این مطالعه به عنوان عامل موثر در خالی ماندن ظرفیت پذیرش دانشجو مورد اشاره قرار داده و تاکید کرده‌اند: «آموزش عالی در ایران سنتی است و دانشگاه نتوانسته خودش را با وضعیت موجود وفق دهد. صندلی‌های خالی نشان‌دهنده این است که محتوای ارایه‌شده در دانشگاه‌ها نتوانسته ذایقه مردم را جلب کند و افت شدید شاخص‌های کیفی این نظام آموزشی باعث شده که تعداد صندلی‌های خالی دانشگاه‌ها روزبه‌روز بیشتر شود.»